برگردان شعرهایی از شاده علی شاعر کردزبان

دکتر "شادان علی احمد" مشهور به "شاده علی" شاعر کُرد است.

ادبستان شعر پارسی - لیلا طیبی

داستان کوتاه فریبا

[فریبا]

پیپ‌اش را گوشه‌ی لب گذاشت با طمأنینه... روی تخت نشست. با دست گرد و خاک و تکه‌های آوار شده‌ی سقف را پاک کرد.
اسباب و اثاثیه‌ی تخریب شده‌ی خانه‌اش را ورانداز کرد. آهی کشید و پکی عمیق به پیپ زد.
در زلزله‌ی دیشب، خانه‌های زیادی خراب شدند. 
پیپ‌اش را کناری گذاشت و سراسیمه به جستجو در اتاق پرداخت. تمام گوشه و کناره‌ها را با وسواس و دقت بررسی کرد. زیر یکی از کمدها پیدایش کرد.
- ببخش من را! گیج و منگم! تو را به کلی فراموش کرده بودم!.
دستی به سر و رویش کشید و صورت زیبایش را پاک کرد. زیبا، جوان و دلفریب بود؛ همچون اسمش.
- خدا را شکر صحیح و سالمی. بلایی سرت می‌آمد دق می‌کردم.
سراغ گرامافون رفت. جلوی یکی از پنجره‌ها، روی زمین افتاده بود.
- خدا کند سالم مانده باشد!. 
سالم بود. صفحه‌ی داخلش را چرخاند و سوزن را گذاشت.
- آه! ای الهه‌ی ناز...
نگاهی به فریبا انداخت. 
- نگران نباش؛ به کمک هم می‌سازیمش!
بعد قاب عکس را به آغوش کشید و زار زار گریه کرد.
 

#زانا_کوردستانی

داستان کوتاه قهرمان

[قهرمان] 

به زور سیزده، چهارده ساله می‌شد. چهره‌ای استخوانی و اندامی ترکه‌ای داشت. یک جفت کتانی رنگ و رو رفته به پا کرده بود. ساک ورزشی آبی رنگش را هم مورب به گردن آویخته بود.
عاشق فوتبال بود. مجذوب رونالدو و متنفر از لیونل مسی. پوسترهایی از تیم محبوب و بازیکنانش را به در و دیوار اتاقش چسبانده بود. 
صبح تا شب کارش فوتبال کردن بود و فوتبال دیدن. درس و مشق‌اش هم همین‌ها شده بود. آنقدر در زمین‌های خاکی، زمین خورده بود که کف دست‌ها و زانوهایش پینه بسته بود.
متأثر از این علاقه‌ی شدیدش به فوتبال، دلش می‌خواست فوتبالیست بشود، گل بزند و قهرمان جام‌جهانی. هر کجا که می‌رفت؛ توپی جلوی پایش بود و با فکر به قهرمانی به آن لگد می‌زد. 
در خیالات خود بود و نرم نرمک توپ‌اش را جلو می‌راند. بی توجه به خواهش‌ و التماس‌های رونالدو، که می‌خواست به او پاس بدهد؛ خودش یکه و تنها توپ را جلو می‌برد. دوست داشت خودش این گل را بزند و همین‌طور که می‌دوید به وسط...
صدای ترمز و بوق خودرو با ناله‌هایش در آمیخت.
 
#زانا_کوردستانی

رفیق صابر شاعر کرد زبان

استاد "رفیق صابر" (به کُردی: ره‌فیق سابیر / انگلیسی: Refiq) شاعر کُردزبان، زاده‌ی سال ۱۹۵۰ میلادی در قَلادزی، اقلیم کردستان است.
وی از شُعرای صاحب سبک و نوپرداز کُرد است و دارای مدرک لیسانس ادبیات از دانشگاه بغداد و دکترای فلسفه از دانشگاه صوفیا بلغارستان است. 
در پی مبارزات رهایی بخش ملتش علیه حکومت مرکزی عراق خیلی زود به مبارزین پیوست. سال ۱۹۷۰ در پی توافقی فی‌مابین دولت عراق و مبارزین کُرد و آرامش نسبی برقرار شده، جهت ادامه تحصیل وارد دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد شد و سال ۱۹۷۴ لیسانس ادبیات کُردی دریافت کرد. 
سال ۱۹۷۸ جهت ادامه تحصیل کردستان را به مقصد بلغارستان ترک و در صوفیا، پایتخت بلغارستان مسکن گزید. بعد از کمتر از یک سال مجدداً بازگشته و به مبارزین پیوست. 
سال ۱۹۸۲ برای بار دوم به بلغارستان رفته و در آکادمی علوم اجتماعی، بخش فلسفه تحصیلاتش را پی گرفت و در ۱۹۸۷ دکترای فلسفه را دریافت کرد. پس از آن بنا به شرایط کاری و فعالیّت سیاسی مدت‌ها در گُرجستان، افغانستان و سوریه زیست. 
تابستان ۱۹۸۹ به کشور سوئد رفته و در آنجا ماندگار شد. بعد از سقوط رژیم صدام در ۲۰۰۳، اواخرِ سال ۲۰۰۵ به کردستان بازگشت و به عنوان نماینده‌ی مردم وارد پارلمان کردستان شد. 
وی اکنون در سلیمانیه «مرکز کوردولوژی» را اداره می‌کند. 

■□■

(۱)
روشنایی از روی پلک‌هایت پایین آمده
و بر دست‌هایت جلوس کرده 

شب هم سیاه چادری‌ست متروک 
که عشق تو آن‌ را آباد کرده 

و من، دستانم را برای گرفتن تابش ماه راهی کرده‌ام 
شب را می‌بویم 
گیسوی گلی پژمرده و پژمان را می‌بویم 
که گویی چشم انتظار چیزی‌ست!
مهاب جنگل و امواجی را می‌بویم که نسیم شبانه 
لخت و عورشان می‌کند.

در چشمان تو آسمان آیینه است 
اما، پرسش‌هایم بی‌پایان و 
زمان هم کوتاه است.

من پایان را می‌بینم 
زندگی و مرگ را می‌بینم 
روشنایی را بر روی پلک‌هایت 
زندگی را در میان دست‌هایت...

(۲)
وطنم 
قرن‌هاست که خون می‌کارد
و لباس آتشین، تنپوش فرزندانش کرده است 
و چنگش را به خون عزیزانش خضاب کرده... 
نازنینم، مویه مکن!
هان که اینجا تماشاخانه‌ی خون است
تو، بیا خون معشوقه‌ات را پیدا کن…
اینانند شهیدانت…
که با افتخار و سربلندی سر از مزارشان برون آورده‌اند
بیا و معشوقه‌ی گمشده‌ات را پیدا کن...
نازنینم، مویه مکن…!
هان که مرا بکش و تمام خونم را بیاشام
اما مویه مکن!
مگر نمی‌دانی معشوقه‌ات
رونده در مسیر آفتاب است
و گیسوان صبح و رعد را شانه می‌کند
و آغوشش را به روی کشتی و ترانه و افق سرخ گشوده است
مویه مکن!
که وطن ما، لباس آتشین تنپوش فرزندانش کرده است 
و چنگش را به خون عزیزانش خضاب کرده...
آه وطنم!
با کابوس شمشیر بران و طناب دار تو را خواب می‌بینم
خواب می‌بینم
خواب می‌بینم...

(۳)
چونکه آتش بودی،
نه می‌سوزاندی‌ام و نه گرمم می‌کردی!
چونکه رودخانه شدی،
نه غرقم می‌کردی
و نه در میان امواج آغوشت، تکانم می‌دادی!
اکنون هم،
که طوفان سکوتت را
روزی ده بار بر پا می‌داری
نه دمی، در جوارم آرام می‌گیری 
نه یک بار، فقط یک بار
مرا پا به پای خودت می‌بری!

(۴)
چشم‌هایم را می‌بندم
تا که ببینمت!
و آنگاه بر آب، تو را می‌کشم 
و همه چیز شبیه‌ تو می‌شود!
به لهجه‌ی تو
روشنایی با من صحبت می‌کند، 
چشم‌هایم را می‌بندم
تا که ببینمت...

(۵)
ماه قهر کرده و 
شب سیاه، چشم انتظارش،
تاریکی همه جا را احاطه کرده 
و من آهسته، 
دست که به هر سوی می‌کشم 
عطر  تو از آنجا بر می‌خیزد.

(۶)
تو که نباشی،
هیچ چیزی را نخواهم خواست...
وقتی که نیستی،
من هم این شهر را ترک می‌کنم،
که شهر بی‌تو، شهری‌ست متروک، شهری‌ست تاریک...
بعد از تو، 
مرا چه که سرزمین قاتلان زنان
آباد باشد یا که ویران؟!

(۷)
بی‌روزن امیدت، چگونه زندگی کنم؟!
بی‌آسمان عشقت، چگونه پر بگیرم؟!
راستی! تو که نباشی،
چه کسی به من خواهد آموخت 
که چگونه دلم را نگه دارم؟!.

(۸)
برگی رقص‌کنان
به پای درخت فرو می‌ریزد،
آه، چه مرگ آرامی‌ست، 
بی‌تو بودن!

(۹)
گوش سپرده‌ام به تاریکی و 
شبانگاهان در سکوت و سکون
به جنبش در آمده است!
و از بطن تاریکی
بوی ندامت می‌آید...

(۱۰)
همچون شبحی 
در خلوت دشت و صحرا، 
به دنبال تو می‌گردم
روحم سرگردان است،
چشم به راه تو...

(۱۱)
چند قطره از ماه 
صورتم را خیس می‌کند،
من که تنها نیستم،
مابین ابرها
ماه مرا می‌پاید!

(۱۲)
تا به زانو، در تاریکی فرو رفته‌ام
و من بی‌صدا
در شبی سیاه
در انتظار تو سبز می‌شوم.

(۱۳)
مردی تنها
چشم به انتظار خداست،
گرچه می‌داند که خدا نیست!
خدا نمی‌آید.
اما تنها آن مرد
چشم به انتظار خداست...

(۱۴)
تو نوری،
چون بیایی،
توان گرفتنت را نیست!
تو ظلمتی، سیاه و تاریک،
چون برسی،
توان گریزم نیست!

(۱۵)
این چه عشقی‌ست؟
تو که با خود همه چیز را بردی،
الا من را!

 

 

شعر: #رفیق_صابر 
ترجمه به فارسی: #زانا_کوردستانی 

 

آرش آقایی شاعر پلدختری

آقای "آرش آقایی بازگیر" متخلص به "کشکان" شاعر، نویسنده و فعال فرهنگی لرستانی، زاده‌ی سال ۱۳۶۵ خورشیدی، در پلدختر است.

 

غلامعباس موتاب شاعر بروجردی

استاد زنده‌یاد "غلامعباس موتاب" متخلص به "ثابت ایمانی" فرزند "رحیم" شاعر لرستانی، در سال ۱۳۰۳ خورشیدی در بروجرد دیده به‌ جهان گشود. 
ایشان در زادگاهش ماندگار شد و به شغل سقط فروشی مشغول بوده است. 
وی در آبان ماه ۱۳۹۰ درگذشت. در مورد او نوشته‌اند که او مردی ساده و خوب بوده است.

▪نمونه‌ی شعر:
(۱)
دل اگر شوری به سر دارد به‌ جانان می‌رسد 
جان اگر پاکیزه می‌باشد به یزدان می‌رسد 
من سری آواره دارم در دیار زندگی 
حیرتی دارم که این سر کی به سامان می‌رسد 
آفرین بر دور چرخ و گردش لیل و نهار
روز نیک و شام بد از آن به پایان می‌رسد 
عشق شورانگیز داری در دیار ما بیا 
مجلس انس است و پیر ما خرامان می‌رسد 
"ثابت ایمانی" موتاب ار مریض روحی است 
درد هر کس از خدا آخر به درمان می‌رسد 

 (۲)
به بساط زندگانی نظری دگر ندارم
به دیار شادمانی گذری دگر ندارم.
 
   
گردآوری و نگارش:
#زانا_کوردستانی 
 

 منابع 
- دورنمایی از شهرستان بروجرد، نوشته شده توسط احمد معطری 
و...

سید صادق خاموشی شاعر اسلام آبادی

آقای "سید صادق خاموشی" فرزند "سید خداداد خاموشی"، زاده‌ی اسفند ماه ۱۳۶۹ خورشیدی، در شهرستان اسلام‌آباد غرب است.

کتاب ناله‌های امپراطور منتشر شد

■ منتشر شد 

📙 کتاب "ناله‌های امپراطور" منتخب اشعار "شیرکو بیکس"، با ترجمه‌ی "سعید فلاحی" (زانا کوردستانی) چاپ و منتشر شد.

📘 این کتاب که آذر ماه ۱۴۰۲، منتشر شده، شامل ۱۳۲ شعر از شیرکو بیکس شاعر فقید کُرد است، که به همت جناب آقای "شهرام فروغی‌مهر" مدیر انتشارات هرمز و ویراستاری خانم "لیلا طیبی" در هزار نسخه و ۱۹۰ صفحه به دوستداران شعر معاصر اقلیم کردستان ارائە شده است.

📚 پیش از این کتاب، هفت کتاب دیگر از شاعران اقلیم کردستان به نام‌های "ابراهیم اورامانی"، "کژال ابراهیم خدر"، "تنها محمد" و "دریا حلبچه‌ای" توسط "سعید فلاحی" به فارسی برگردان و منتشر شده بود.

📝 زنده‌یاد "شیرکو بیکس" شاعر معاصر کُرد بود که در ۲ مه  ۱۹۴۰ در سلیمانیه عراق به دنیا آمد و در ۴ اوت ۲۰۱۳ در استکهلم سوئد درگذشت. از وی بالغ بر ۳۸ دیوان شعر چاپ شده‌ است. سروده‌های وی به زبان کُردی هستند. او که به عنوان امپراتور شعر دنیا شناخته می‌شود، فرزند "فایق بی‌کس" از شاعران مبارز و شناخته شده کُرد بود.

کورش صفوی نویسنده‌ی تهرانی

زنده‌یاد "کورش صفوی"، زبان‌شناس، نویسنده و  مترجم ایرانی، زاده‌ی ۶ تیر ماه ۱۳۳۵ خورشیدی در تهران بود. 

علیرضا فراهانی شاعر ایرانی

آقای "علیرضا فراهانی" شاعر توانخواه ایرانی‌، زاده‌ی سال ۱۳۶۱ خورشیدی بود، که در روز پنجشنبه ۱۷ فروردین ماه ۱۴۰۲ به علت نارسایی قلبی درگذشت.

 

یون فوسه شاعر و نویسنده‌ی نروژی

آقای "یون فوسه" به عنوان بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس معاصر نروژی و یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان زنده دنیا شناخته شده است، که توانست در سال ۲۰۲۳ میلادی، به عنوان صد و شانزدهمین برنده نوبل ادبیات، این مهم را به دست بیاورد.

عبدالحسین فرزاد نویسنده‌ی زاهدانی

دکتر "عبدالحسین فرزاد"؛ نویسنده، شاعر، مترجم، منتقد، پژوهشگر، استاد دانشگاه و فرهیخته‌ای از دل هامون سیستان است.

محمود رسول آبادی شاعر پاوه‌ای

استاد "محمود رسول‌آبادی" شاعر، فرهنگی و عکاس کرد، در سال ۱۳۱۵ خورشیدی در پاوه چشم به جهان گشود. 

یوسف محمدی شاعر کرمانشاهی

آقای "یوسف محمدی" شاعر کرمانشاهی، زاده‌ی نوروز ۱۳۶۱ خورشیدی، در کرمانشاه است.
 

عبدالکریم تمنا شاعر افغانستانی

استاد زنده‌یاد "عبدالکریم تمنا هروی"، شاعر معاصر افغانستانی، زاده‌ی سال ۱۳۱۹ خورشیدی در روستای سروستان واقع در جنوب شرق شهر هرات ‌بود. 

عبدالکریم ایزدپناه شاعر بوشهری

استاد "عبدالکریم ایزدپناه"، شاعر بوشهری، زاده‌ی یکم مهر ماه ۱۳۴۱ خورشیدی، در سعدآباد است.

 

کتاب هم قدم با مرگ منتشر شد

کتاب "هم قدم با مرگ" مجموعه اشعار "دریا حلبچه‌ای" با ترجمه‌ی "سعید فلاحی" چاپ و منتشر شد.

اشعار این شاعر را برای نخستین بار "سعید فلاحی" به فارسی ترجمه و در ایران و جهان منتشر کرده است.

این کتاب به همت جناب آقای "شهرام فروغی‌مهر" مدیر انتشارات هرمز و ویراستاری خانم "لیلا طیبی" در هزار نسخه و ۸۶ صفحه به دوستداران شعر معاصر اقلیم کردستان ارائە شده است.

پیش از این کتاب، شش کتاب دیگر از شاعران اقلیم کردستان به نام‌های "ابراهیم اورامانی"، "کژال ابراهیم خدر" و "تنها محمد" توسط "سعید فلاحی" (زانا کوردستانی) به فارسی ترجمه و منتشر شده بود.

بانو "روبار عبدالطیف مولود عبدالکریم" مشهور به "دریا حلبچه‌ای" (به کُردی: دەریا هەڵەبجەیی)  شاعر معاصر کُرد زبان، زاده‌ی ۲۸ فوریه ۱۹۷۰ میلادی در محله‌ی سه‌رای شهر حلبچه در اقلیم کردستان است.

او هم‌اکنون معلم است و در پنجمین فستیوال هنری گەلاوێژ سلیمانیه (معتبرترین رویداد فرهنگی اقلیم کردستان) جایزه‌ی رتبه‌ی سوم بخش شعر را دریافت کرد و تاکنون سه مجموعه شعر از او چاپ و منتشر شده است.

محمد محمدعلی نویسنده‌ی تهرانی

زنده‌یاد "محمد محمدعلی"، نویسنده و داستان‌نویس ایرانی، زاده‌ی هفتم اردیبهشت ماه ۱۳۲۷ خورشیدی، در خیابان مولوی تهران بود.

سروش جعفرقلی شاعر ایوانغربی

آقای "سروش جعفرقلی" شاعر ایلامی، زاده‌ی سال ۱۳۷۱ خورشیدی در شهر ایوانغرب است.