بهروز یاسمی شاعر ایوانغربی
دکتر "بهروز یاسمی" شاعر، منتقد و پژوهشگر شعر و ادبیات و از غزل‌سرایان نوگرای معاصر ایرانی، زاده‌ی دهم خرداد ماه ۱۳۴۷ خورشیدی، در شهرستان ایوانغرب استان ایلام است.
دکتر "بهروز یاسمی" شاعر، منتقد و پژوهشگر شعر و ادبیات و از غزل‌سرایان نوگرای معاصر ایرانی، زاده‌ی دهم خرداد ماه ۱۳۴۷ خورشیدی، در شهرستان ایوانغرب استان ایلام است.
ایشان دوران کودکی و تحصیلات مقدماتی خود را تا اخذ دیپلم در همان شهرستان گذرانید و سپس در سال ۱۳۶۹ پس از یک وقفه‌ی تحصیلی مجددأ وارد دانشگاه شد و در سال ۱۳۷۵ با مدرک دکترای دامپزشکی از دانشگاه شهید چمران اهواز فارغ‌التحصیل شد.
نخستین بار، تعدادی از اشعارش را در سال ۱۳۶۸ در نشریات منتشر کرد و رسمأ وارد فعالیت‌های ادبی شد.
از ویژگی‌های شعر بهروز یاسمی، سادگی و صمیمیت زبان به خصوص در غزل‌های عاشقانه است، و بایددگفت که، همانگونه که زندگی می‌کند، شعر هم می‌سراید.
نخستین مجموعه شعر او با عنوان "همان گناه همیشه" توسط انتشارات اهل قلم در سال ۱۳۷۴ منتشر شد، که در این کتاب به همراه سی غزل و سه مثنوی تعدادی شعر نیمایی و سپید هم گنجانیده شده است.
"تقویم گناهان تازه" اثر بعدی بهروز یاسمی است، که نخستین بار در سال ۱۳۹۲ توسط انتشارات فصل پنجم به چاپ رسید و شامل غزلیات، چهارپاره‌ها و مثنوی‌های شاعر است.
"گزیده ادبیات معاصر" و "عاشقی جرم قشنگی‌ست " نام آثار دیگر بهروز یاسمی است.
▪نمونه‌ی شعر کُردی:
(۱)
[واران خرمه کر]
دوا کردیم له سەر باێ
واران خرمه کەر باێ
دوا کردیم ئەسەر کرد
وا ئه‌سپه گه‌ی جل وه‌ر کرد
هەرچی ئه‌وره جەمەو بۊن
سەیل و واران له سەر کرد
واران واری برام مرد
هەر چێ داشتیم وەلا برد
وەر کرده ناو شارا سەیل
لاو کەفتەو ناو گلالەیل
هەر چێ نەهاله ئاو برد
هەر چێ گلاله لاو برد
سەیل دا بان مانشتەو
کەفت ئەو رۊا له پشتەو
وەر کرده ناو ئەێوانا
گڕەی دەرۊنێ کوشتەو
واران واری شەواره
خەر کەو مەمر وەهاره
تِ خوەشدەو دان کەی
بیلا واران دنیا بوەی
هەڕه کان و مەڕه کان
بار خەرم گردەکان
وا هات له پشت ئەورەو
کڵاو گشتی ڕواکان
واران واری خشەێ تیەێ
خودا ها خەو مشەێ تیەێ
واران بەسه خوەر توایم
کلاو فرەس سەر توایم
ئڕا هەر چێ رەحمەته
ئڕا ئیمه زەحمته
ێەێ سال جەنگەو ێەێ سال سەیل
خالوو چوەده له کوردەیل!؟
خەم پشتمان چەمانەو
بیلەمانه خوەمانەو
ئاو لەو خواره ولات برد
تِ کردیه لەو بانەو
له بان ئەو فەرشدەو
تەک دایده لەو عەرشدەو
هەرچێ دلد تواێ کەید
هەر که دلد توایێ بەید
هەر کەسیش کەم تا فره
بۊشی، ئۊشی کافره
حەقیش دیری زوور دیری
مشتی شەل و کوور دیری
مه‌ردم نه‌مه‌ک خوه‌رده‌دن
به‌نده‌د نین به‌رده‌دن
هەر که تەرەفدارده
بیشتر بدێکارده
دووس و برای سەرد نیەو
تِ دی کیید خودای کەو
ئایەم نەمەک خوەردەده
بەندەد نیه بەردەده
مەگەر ئەوەڵ قرار نەۊ
ساێه تنوو له رۊ زەۊ!؟
ئەشرەف مەخلووقاتوو
سەر گوڵ کائناتوو
دی ڕا بەتالدەو بۊ!؟
دای له ژێری هه وەێ زۊ!؟
بەیدەێ باخ سێف و بەێ
ئۊشی بنوور دەس لی مەێ
هەرجاێ یەێ نەو نەمامه
ئۊشی مەنوور حرامه
ئه ڕا دِیِن نێایده
ئەنۊ چەو ڕا چوه دایده!؟
مەخوه، مەنوور، مەکه، مەێ
وەێ له دەسد خودا وەێ
وەو چەوەیل مەسدەو
زەۊ ها سەر دەسدەو
وه یه کلگ خڕی دەی
چۊ بافرنەک فڕی دەی
له ناو هەمگه سەیاره
هه زەۊ لیدەو دیاره
له ڕۊ زەۊیش هه ئێران
هه ئێران له وێران
له ئێرانیش هه کوردەیل
هه کوردەیل وەیل چەیل
ئەسلەن ئڕا وسایده!؟
گشتیان بکوش لیان مەیل
ئەێ مەردم فەقیره
وه دەسدەو ئەسیره
هه هاوردیه و بردیه
هه ئمتحان کردیه
دەهەێ شەس وه بمباران
دەهەێ نەوەد وه واران
دەهەێ هەفتا خودکوشی
دەهەێ هەیشتا ناخوەشی
لەیوا بچوو زەمانه
دا سال تر قڕانه
دڵم پڕە له لیم مگر
سەرم سڕه له لیم مگر
شایر کەمی کەم دێرێ
جۊ خوەد خەمِ چەم دێرێ
لی مەگر کەمی حەساسه
نەۊشی خودا نەناسه
دەی له سەری جارجارێ
تواێ ئەداد دراری
تواێ بۊشی منیش هەم
منیش جۊ تِ کاری کەم
وەلی فەقەت قوراته
مەفعوول و فاعلاته
هۊچه بن نیەو هۊچه‌ڵ
چۊ گردەکان پۊچه‌ڵ
فک که‌م فره وه‌تم هه‌م
مه‌ر تِ بخه‌یده‌مه‌و خوه‌م
تادی زوان بوه‌مه‌و دهم.
(۲)
[شال که‌و]
حەیف ئەێ مانگه لەێ مانگه شەوه
له پشت ئەور ئەێ شاڵ کەوه
مانگه شەو نیه فلانی شەوه
ئەگەر نەۊاتاد ئەێ شاڵ کەوه
چۊ هاڵه و مانگه چۊ خوەر و تەمه
ئەێ شاڵه له دەور ئەێ قورس دەمه
خودا وەێ قەۊی بخەێ له وەرد
ئەێ شاڵه لاوه له دەور سەرد
خودا گڕەێ مِ بخەێ له کەڵد
ئەێ گریه واز که له دەور ملد
ئەێ گریه واز که ئەێ شاڵه لاوه
زلف بخه پشتا له هەر دِ لاوه
بخه لەێ بانه گووش و گووشپاره
تا یەکەو بگرن مانگ و ستاره
بیلا ئەو تافەێ تلا بڕشی
تا دل دلدار قلا بڕشی
بیلا گشت بۊنن ئەو مل بەرزه
لەیلی لەێ فرمه، شیرین لەێ تەرزه
ئەی شیوه و نازه له کەس جەمەو نیەو
بیلا بنوورن له لید کەمەو نیەو
ئرا تماشا و نەزەر بازیه
هەر چەو ڕەنگینی خودا سازیه
لەو خواره مەنیش بنیشەو ژۊەرم
دەرد ژێر پاد له بان سەرم
دەرد ژیر پاد لەێ کوول جەمه
لەێ کوول شاره ئەێ جەمه کەمه
مەێدان داری که ئمشەو شەو تنه
شەو چەو خڕ دانه شەو نەخەفتنه
شەو گوڵ وەتن و گوڵ شنەفتنه
خەو گشتی پەڕی کی بخەفێ دی
پیاگ له حەسرەت ژن له حەسۊدی
خودا بوەخشیدەم ئشتبا کردم
نا حساو وەتم هەم گونا کردم
ئشتبا کردم هەێ شاڵه خاسه
نامەحرەم فرەس گشتێ نەناسه
ئەێ دەمه له پشت ئەو شاڵه خاسه
کی ئۊشێ ئرا نەزەر بازیه
هەر چەو رەنگینی خودا سازیه؟
ئرا تماشای تەنیا یەێ کەسه
هەر چەوی شووخه هەر چەوی مەسه
عشق له لای خودا حرمەتێ فرەس
ئالوودەێ مەکەن وه هەوا و هەوەس
پەری نەتۊەنس بکیشی داێەم
خودا بار عشق ناو کوول ئاێەم
ئاێەم خەلیفه‌ی خودا له زەۊه
ئەر ئاێەم خاسوود خودا هه ئەۊه.
(۳)
[سەردەوا]
سەردەواس بانکوول سەردەواس بانکوول
ئەی وجاخ کوور ئەی میلکان چووڵ
ئەی کۊەێ بەرزیگ هه تووزو تەمی
ئەو کەڵه چەنێ وه پیدا نەمی
ئەو کەڵ هۊل هەڤده ساڵانه
فرێشتگ بەخت کورده ماڵانه
ئەو برۊه پیەنه ئەو دەم چۊ قەنه
دل له جی بەر دل له جی کەنه
ئەو گەردەن بەرزه ئەو بژانگ شووڕه
له ژیرەو خەنِ له ژیرەو نووڕه
ئەو ئەبرو پەیوەن ئەو کەمان داره
ئەو تیر وەشنِ کەمان ئەو شاره
ئەو دەم ئەل پیچه ئەو یەقه وازه
ئەو باڵا بەرزِ کەمەن درازه
وه قەول شاکه ئەو وەی له وەره
ئەو گڕەێ ئاگر له جەسه دەره
سوخمەێ سکه دووزِ سەوز سوورانی
کونەێ کەڵ پووسِ گەوراێ گوورانی
دِ ڕەدیف ڕەسن داس له ناو قەئێ
گریەێان داگه له بان بەئێ
زلفەێل لۊلێ خسگه وەشانا
"شکرانەم پید بوو کەس سڕ نەزانا"
کەوی گەردەنێ کەفتگه ئەو دەر
"شکرانم پید بوو بینای بان سەر"
خان مەسۊر ها کوو؟ ئەێ کەله بۊنێ
شاکه کل بکەێ له شوون نۊنێ
خان مەسۊر وەتم هەم کەفتەو هۊرم
بیس و چوار ساله لەی شاره دۊرم
شار منالی شار بازیم
شار سەر بەرزی و سەر فەرازیم
شار برایلم، شار دووسەیلم
شار عشقەیلم، شار بووسەیلم
شار شادی و شار شیوەنم
هووره چڕەیل چەمەری خوەنم
شار شیرینم، شار شارانم
تەنیا ماواگەێ جار جارانم
بیس و چوار ساله لەێ شاره نیم
مِ دی مِ نیم، ئەنۊ مِ کیم!؟
نه خان مەسۊرم، نه میر نەورووزم
پەڕەێ بنۊسم له حال و رووزم
وێل وەیلانێ لەێ ناو شارەیله
گرفتار ناو گرفتارەیله
غەریب بێ کەس بێ هاو نشینێ
بێ دەس بێ پاێ بێ دنیا و دینێ
دار بی سایەێ بێ برگ و بارێ
له پاێ نەنیشتن ئێڵ و تەباری
تۊل ئەڵکەنیاگ فڕه دریاگێ
جاڕ وەره لاێ یەێ شەو خوریاگێ
دار کولوور له ناوەو چوولێ
بار دِ دنیا له بان کوولی
شاکه یه حال براگەێ تنه
تەنیا مِ نیم گشتێ چۊ منه
زەۊمان سیەو کۊەمان کەوه
کەسێ نیەزانێ رووژه یا شەوه
هام شوو نیەکەێم بڕی بڕانه
ساڵ تاعوونه ساڵ قڕانه
لەێ ملکه نیەخەێ میگه نوارێ
ئاسمان ئەور کەێ ولی نیەوارێ
لافاو کەفتەو ڕێ وەلێ له ماڵان
نەکەفتەو بان کووره گڵاڵان
کووره گڵالان کوور و ڵاڵ مەنن
کوورپه مناڵان هه منال مەنن
مەر خوداێ ڕەحمان خوەێ بکەێ کارێ
تا ئەورێ باێدەو تیەوێ بوارێ
تیەوێ بوارێ دنیا بشوورێ
ئەێ تەپ و تووزه لەیره بتوورێ
ئەی شەوه زلفێ بخەێ وه پشتا
خوه ر ئڵاێ له بان سەر مانشتا
منی له شار غەریبی بامەو
گیا سەوز بکەێ وه دەم پامەو
سووسەن بچڕێ ئەو سەر نساران
وه تِ مزگانی هاتەوه یاران!.
▪نمونه‌ی شعر فارسی:
(۱)
من از تراکم انبوه دود می‌آیم
از انتهای فضایی کبود می‌آیم
خراب و خسته و خونین و خرد و خشم‌آگین
غریب و بی‌کس و غمیگن و مات و زخم آجین
چهار روز و سه شب با گیاه زیسته‌ام
هزار فرسخ سنگین پیاده آمده‌ام
هزار کودک شیرین نهاده‌ام
هزار فرسخ سنگین کسی چه می‌داند
هزار کودک شیرین کسی چه می‌داند
از آن گریوه اندوه پیچ پیچ مپرس
مجال گفتن اندوه نیست هیچ مپرس
تو از سیاهی سرشار شب چه می‌پرسی
از آن توالی و تکرار شب چه می‌پرسی
خدا کند که نبینید آن چه من دیدم
چگونه بود و چرا بود من نفهمیدم
فقط همین که در آن‌جا شب است می‌دانم
و جان ثانیه‌ها به لب است می‌دانم
تویی که مال و منال نهاده دانی چیست
هزار فرسخ سخت پیاده دانی چیست
هزار کودک شیرین فقط تو می‌دانی
هزار جامه خونین فقط تو می‌دانی
ببخش اگر غزل عاشانه می‌گفتم
و از حماسه رزم شما نمی‌گفتم
شما که سهمی اگر داشتید خردل بود
شما که کفشی اگر داشتید تاول بود
شما که مأمن مالوفتان سیاهی شب
و روز کودکتان در پناه جدول بود
حفاظ حرمت زن‌ها سیاه چادر شب
پناه سینه مردان درخت جنگل بود
چگونه تلخ نگریم برای حال شما
شما که آب و غذا یتان با حنضل بود
مرا ببخش برادر غزل حرامم باد
و عشق تا به ابد از ازل حرامم باد
ندیده بودم اگر نه از جنگ می‌گفتم
و از دهانه سرخ تفنگ می‌گفتم
پلنگ بودم و بازیچه غزال شدم
درخت بودم و خاکستر زغال شدم
تو و هنوز رشادت تو و سرافشانی
من و همیشه خجالت من و پشیمانی
دگر برای دلم نیست آنچه می‌گویم
بجز بیان الم نیست آنچه می‌گویم
برای توست برادر برای غربت تو
برای زخم کبوتر برای تربت تو
برای باغ و بهاری که برگ بار نداشت
برای شهر شهید که یک مزار نداشت
برای بی‌کفنانی که با شرف ماندند
برای زنده‌دلانی که آن طرف ماندند
دگر مباد که از واژه التماس کنم
که التماس گدایان آس و پاس کنم
دگر ز خون و از آتش ز جنگ می‌گویم
و از دهانه سرخ تفنگ می‌گویم
نه از کرشمه ابرو که از گلوله سرب
نه از غزال و غزل که از پلنگ می‌گویم
نه از حکایت شیرین و گرم و بوسه و لب
که از خشونت و دندان پلنگ می‌گویم
نه از صف مژگان سیاه و زلف دراز
که از قطار بلند فشنگ می‌گویم
مرا ببخش برادر غزل حرامم باد
و عشق تا به ابد از ازل حرامم باد
دگر مباد که از واژه التماس کنم
که التماس گدایان آس و پاس کنم
اگر دو مرتبه بازیچه خیال شوم
خدا کند که برای همیشه لال شوم.
(۲)
و مادرم دستم را گرفت و با خود برد
به فال‌گیر رسید و به فال‌گیر سپرد
جدام کرد از خویش و به فال‌گیر سپرد
به فال‌گیر نشان داد و اشک‌هام سترد
و فال‌گیر به دقت نگاه دوخت به من
و قطره‌های عرق را ز گونه‌هام سترد
گرفت دست مرا و نگاه کرد در آن
و زیر لب این را گفت و بغض خود را خورد:
«تو در اوایل خرداد ماه زاده شدی
و در اواخر اردی‌بهشت خواهی مرد»
چهل بهار گذشت از زمان فال و هنوز
نمرده‌ام مرگ اما قبیله‌ام را خورد
چقدر آخر اردی‌بهشت آمد و رفت
چقدر دل افسرد و چقدر گل پژمرد
چه فرق می‌کند اکنون چگونه زاده شدم
چه فرق می‌کند آیا چگونه خواهم مرد؟
(۳)
گم شدم در میان این ظلمات یک نفر ماه را نشان بدهد
هر کجا می‌رویم بن‌بست‌ست بلدی راه را نشان بدهد
زابلستان مکر و دستان ست شب پر است از صدای گرگ و شغال
رخش و رستم به راه افتادند یک نفر چاه را نشان بدهد
عرصه سمکوب پای اسبان‌ست ای وزیر عزیز بی‌سرباز
گیرم از این همه پیاده یکی خانه شاه را نشان بدهد
بزم و بازی نه! جنگ و جانبازی‌ست ظاهر قضیه خیمه شب‌بازی‌ست
خانه‌اش را به باد خواهد داد هر که خرگاه را نشان بدهد
ده ما کدخدا نمی‌خواهد مرشد و مقتدا نمی‌خواهد
آدمی بی‌بهانه می‌خواهد راه و بیراه را نشان بدهد
گر چه زندانی شب ستمیم پشت دروازه سپیده دمیم
چشم در امتداد انگشتی که سحرگاه را نشان بدهد.
گردآوری و نگارش:
#زانا_کوردستانی
منابع
@az_makhmal_o_az_abrisham
www.aivangharb.blogfa.com
www.fa.everybodywiki.com
www.vaznedonya.ir
www.r8dm.ir
